H Γυναικεία Σαμιώτικη Παραδοσιακή Φορεσιά έχει την δική της παράδοση .Η πορεία της σαμιώτικης γυναικείας  φορεσιάς ανά τους αιώνες, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας:

Ο ασλαμάς είναι ο αρχαϊκός ιωνικός χιτώνας.

Το καβάδι είναι το καφτάνι των βυζαντινών, που υιοθετήθηκε από το Ισλάμ.

Ο κεφαλόδεσμος, με τις ποικιλίες του στερεώματος του, παραπέμπει στον κεκρύφαλο και το κρήδεμνο της Ήρας.

Η Σαμιώτισσα κάλυπτε πάντα το κεφάλι της μ’ έναν κεφαλόδεσμο-τσεμπέρι, δεμένο πάντα στο πλάι, στο αριστερό αυτί

Την παραδοσιακή φορεσιά και στα στολίδια των γυναικών της Σάμου περιγράφει ο Επ . Σταματιάδης. Ο ιματισμός των γυναικών, τα περασμένα χρόνια, ήταν πολύ πλούσιος και δαπανηρός. Σκέπαζαν, δηλαδή, το κεφάλι τους με μαχραμά, που ήταν μια καλύπτρα άσπρη σαν το χιόνι, πλουμισμένη στις άκρες με χρυσά κλαδιά, και η όποια έφτανε ως τη μέση.

Οι μποσνάκες ήταν γυναικείες σκούφιες που χρησιμοποιούσαν άλλοτε οι Σαμιώτισσες. Ήταν μάλλινες, κόκκινες για τις νέες και γαλάζιες για τις μεγάλες, έγερναν προς τα πίσω και αντί για φούντα είχαν ένα χρυσό κουμπί, μεγάλο σαν καρύδι. Ήταν ραμμένες με χρυσή κλωστή, τη λεγόμενη “χρυσοτέχριλο”, και δενόταν στο κεφάλι μ’ ένα χρυσοπλουμιστό, ροδόχρωμο μαντίλι.

Φορούσαν σαν εσθήτα ζιμπούνια ή καβάδια μεταξωτά και χρυσοπλουμιστά, που τα κουμπώνανε στο στήθος μέχρι την τράχηλο (…) Χρυσοΰφαντος ήτανε και ο τσιμπές, δηλαδή ο επενδύτης τους, που τα μανίκια είχαν κρόσσια χρυσοπλουμιστά. Έζωναν τη μέση τους με ζώνη από λαχωρήσιο μεταξωτό χρυσοΰφαντο ύφασμα και ήταν ασημένιες οι βούκλες της και στολισμένες με μαργαριτάρια. Σκέπαζαν τα πόδια τους με τζιτόνια, που είχαν χρυσοπλουμιστά στολίδια,και φορούσαν γόβες, δηλαδή σαντάλια χρωματιστά και χρυσοπλουμιστά.

Φορούσαν στο λαιμό περιδέραια από μαργαριτάρια  ή από χρυσά νομίσματα και η κόμη τους, χωρισμένη σε δύο κοτσίδες που κρέμονταν πίσω τους, ήταν στολισμένη με ασημένια και άλλα τέτοια στολίδια. Οι παρθένες όμως άφηναν τα μαλλιά τους να κρέμονται σε μία μόνο κοτσίδα, η άκρη της οποίας στολιζόταν με μια χρυσή ή ασημένια αλυσίδα που μπλεκόταν με επιτηδειότητα μέσα στα μαλλιά.

Γυναικεία Σαμιώτικη Παραδοσιακή Φορεσιά

Με τον καιρό, καθώς ήταν επόμενο, τα πλούσια εκείνα φορέματα, που περνούσαν κληρονομικά από την μάνα στην κόρη, χάθηκαν κι αντικαταστάθηκαν με τα συνηθισμένα φουστάνια, από μεταξωτά κι άλλα υφάσματα, τα οποία έχουν ανοιχτό στήθος, για να φαίνονται  με λεπτές μπιμπίλες ή δαντέλες.

Στολισμένα μεταξωτά τους πουκάμισα, και με μαντίλωμα γύρο από το κεφάλι που γίνεται από αραχνοΰφαντο μαντίλι που πάνω σκεπάζεται από ένα μεσάλι (=πετσέτα προσώπου) και σκεπάζει από το πίσω μέρος το σώμα μέχρι τη μέση”.

Ο ασλαμάς, ένα εσωτερικό μακρύ πουκάμισο από ριγωτό μετάξι, το μπουζουκένιο (από τη λέξη μπούζι= χιόνι, πάγος), όπως το’ λεγαν, με φαρδιά μανίκια, στολισμένα, στις κάτω άκρες με εξαίρετης τέχνης μεταξωτή  δαντέλα.

Με την ίδια δαντέλα ήταν στολισμένη η άκρη της τραχηλιάς, της λαιμόκοψης δηλαδή, με μυτερό άνοιγμα μπροστά στο λαιμό. Αναδείκνυε έτσι την αρχή του ντεκολτέ, χωρίς όμως να είναι αποκαλυπτικό. Ο ασλαμάς στα καθημερινά ρούχα, ή για λόγους οικονομίας ήταν λινένιος, δηλαδή από λινό ή βαμβακερός.

Το καβάδι το φορούσαν πάνω από τον ασλαμά. Ήταν μια φαρδιά φούστα, πολύ σουρωτή πίσω, με μπούστο, χωρίς μανίκια, ώστε να αναδεικνύονται τα πλούσια μεταξωτά μανίκια του ασλαμά, φτιαγμένη από πολυτελή μεταξωτά υφάσματα, εμπριμέ.

Το καβάδι, ανάλογα με τον πλούτο του υφάσματος, επιδεχόταν πολλές ονομασίες, όπως: πιτένιο καβάδι 😊 όλο χρυσοΰφαντο ή αργυροΰφαντο), σεβαγιά (=μονόχρωμο με χρυσά κλαδιά), ταμπαχανέ (=καβάδι μεταξωτό). Αργότερα το έφτιαχναν από ακριβή στόφα, με ανάγλυφα κατά κάποιον τρόπο σχέδια λουλουδιών. Στα πόδια πασουμάκια  ή γοβάκια κεντητά.

Ο κεφαλόδεσμος (=κάλυμμα κεφαλιού) ήταν ένα ωοειδές σάλι από μετάξι ή λεπτή γάζα, στολισμένο με μεταξωτή δαντέλα. Υπήρχαν και κεφαλόδεσμοι με υφαντό λαχούρι, στολισμένο με δαντέλα πολύ στενού πλάτους, πλεγμένη με τη βελόνα του ραψίματος, από λευκή ή χρωματιστή κλωστή, που έφερε, κατά διαστήματα, μικρά κομπάκια.

Σκέπαζε το κεφάλι, ενώ οι άκρες του περιστρέφονταν σαν στεφάνι γύρω από τις κοτσίδες και δενόταν περίτεχνα στο ύψος του αριστερού αυτιού. Τα κομπάκια της δαντέλας ίσως να παρίσταναν τα μεταλλίκια, που τα παλιά χρόνια έδεναν στις κοτσίδες.

Φέσι δε φορούσαν οι γυναίκες ούτε και ποδιά, όπως σχεδόν σε όλα τα άλλα μέρη της Ελλάδας. Η ποδιά είναι για τα χουσμέτια (=τις δουλειές) και τα χωράφια.      

Πηγή:2o Γυμνάσιο Σάμου & πολιτιστικός σύλλογος Λαχανά

Επιμέλεια άρθρου: Η ομάδα του syllogoi.com