Ενδυμασίες από την Λητή Θεσσαλονίκης. Μία πανέμορφη φορεσιά που την χαρακτηρίζει το κόκκινο χρώμα, τα κεντήματα, το μαντήλι που έδεναν στο λαιμό για να μην φαίνεται το στήθος και το κόσμημα στο κεφάλι (σουργούτς) αποτρεπτικό για οποιοδήποτε κακό.

Η Λητή είναι ημιορεινό χωριό του νομού Θεσσαλονίκης και ήταν έδρα του άλλοτε καποδιστριακού δήμου Μυγδονίας. Το χωριό χτίστηκε πάνω στα ερείπια της ομώνυμης πόλης της αρχαιότητας και βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης, 14 χλμ. ΒΑ της πόλης της Θεσσαλονίκης. Ως το 1926 είχε το όνομα Αειβάτι ή Αϊβάτι.

Έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις γύρω από την ονομασία του χωριού. Ο Στίλπων Κυριακίδης θεωρεί ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από το όνομα του Τούρκου γαιοκτήμονα Aiwat (Αειβάτ) επειδή ο τόπος ήταν κτήμα του (τσιφλίκι). Η ύπαρξη πολλών πανδοχείων την εποχή εκείνη καταδεικνύει τη σημασία που είχε το Αειβάτι ως συγκοινωνιακός κόμβος.

Τα πανδοχεία ή χάνια ήταν πολλά. Ο Εμμανουήλ Νίκας- αείμνηστος δάσκαλος της Λητής- στο βιβλίο του “Ιστορία της Λητής” αναφέρει πως τα χάνια ήταν περισσότερα από 70. Στην ευρύτερη περιοχή, όπως και μέσα στο ίδιο το χωριό, την περίοδο της Τουρκοκρατίας και μετέπειτα, είχαν βρεθεί πολλά αρχαία αντικείμενα, αρχαιολογικά ευρήματα της Αρχαίας Λητής:

μαρμάρινες πλάκες και τύμβοι που κοσμούσαν τις υπαίθριες βρύσες του Αειβατίου ή χρησιμοποιούνταν ως πάγκοι στην πλατεία της. Πολλά από αυτά τα αντικείμενα μεταφέρθηκαν στο Μουσείο της Θεσσαλονίκης.

Υπάρχουν αρκετές ιστορικές μαρτυρίες γύρω από τον τρόπο ζωής στο Αειβάτι την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο Ν. Σχινάς αναφέρει στο βιβλίο του “Οδοιπορικές σημειώσεις” πως το 1886 το Αειβάτι αποτελεί αμιγή ορθόδοξη κοινότητα αποτελούμενη από διακόσιες οικογένειες.

Το σχολείο λειτουργεί με διακόσιους πενήντα δύο μαθητές και τέσσερις δασκάλους, όπως αναφέρει ο Δ. Σάρρου σε μία έκθεση του. Από τον ίδιο μαθαίνουμε, επίσης, πως το 1906 το χωριό είχε διακόσια πενήντα επτά σπίτια, τριακόσιες οικογένειες και χίλιους ενενήντα πέντε κατοίκους, οι περισσότεροι σλαβόφωνοι, αλλά όλοι με ελληνική συνείδηση.

Αξιοσημείωτη είναι η διαφοροποίηση που παρατηρείται στα ντόπια χωριά του νομού Θεσσαλονίκης, παρότι γειτονικά. Φερ ειπείν, ο Δρυμός, το Μελισσοχώρι, η Άσσηρος, ο Χορτιάτης, η Χαλάστρα, τα Λαγυνά ήταν χωριά ελληνόφωνα, ενώ αντίθετα η Λητή, ο Πεντάλοφος, η Νεοχωρούδα, το Ασβεστοχώρι, η Ξυλούπολη, η Σίνδος ήταν χωριά σλαβόφωνα.

Η φωτογραφία είναι από τις πτυχιακές εξετάσεις της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Οι φορεσιές από τη Λητή Θεσσαλονίκης ήταν ευγενική παραχώρηση του Λυκείου των Ελληνίδων. Φωτογραφία: Γιαννούλα Μπανάσιου.

Επιμέλεια δημοσίευσης: Η ομάδα του syllogoi.com