H Ανδρική Σαμιώτικη Παραδοσιακή Φορεσιά έχει την δική της παράδοση και αποτελείται από τα παρακάτω

Το φέσι

Μεγάλο κόκκινο φέσι, τσακισμένο προς τα πίσω με φούντα μαύρη μεταξωτή και χοντρή από στριμμένο μπρισίμι ή γαλάζια μεταξωτή, άστριφτη. Ήταν διακριτικό αρχοντιάς και πλούτου. Το τσάκισμα του φεσού διέφερε από χωριό σε χωριό και από ηλικία και τάξη. Οι νεαροί και η φτωχολογιά το τσάκιζαν στη μέση ενώ οι αρχόντοι το τσάκιζαν λίγο και ψηλά. Στους Μυτιληνιούς και το πάνω Βαθύ οι νεότεροι φορούσαν και σκούφους βουλγάρικους, μαύρους, βελούδινους. Καλοκαιρινό σκέπασμα του κεφαλιού ήταν το σκιάδι, κουρμαδίτικο μονό ή διπλό. Νυκτερινό τέλος σκούφωμα του κεφαλιού ήταν πλεχτός άσπρος κωνοειδής σκούφος με μικρή άσπρη φούντα.

Του πουκάμισο

Ήταν άσπρο από ντόπιο φαντό ύφασμα το σκολιανό και ασπρογάλαζο το καθημερινό. Τα πουκάμισα των πλούσιων είχαν γιακαδάκια στενά και λίγο γυριστά. Τα φορούσαν κατάσαρκα. Μόνο οι αρρωστιάρηδες φορούσαν φανέλες, μάλλινες ή φαντές.

Του σώβρακου

Βρακί άσπρο που φορούσαν κατάσαρκα, με πολύ μεγάλη σέλα. Την καθημερινή φορούσαν συνήθως παλιό βρακί με κοντή σέλα.

Του γιαλιλί

Ένδυμα μεταξύ πουκάμισου και σταυρωτής χωρίς μανίκια. Η πισινή πλευρά των γιαλελιών ήταν από το ίδιο ύφασμα, εκτός των τσόχινων και βελούδινων, που ήταν πίσω καμωμένα από κόκκινο ειδικό ύφασμα που το λέγανε γνέλα. Από το κάτω μέρος της γνέλας είχαν κόψει μικρό κομμάτι σε σχήμα καμπάνας. Στην απάνω-απάνω κουμπότρυπα σφήνωναν το γαρίφαλο ή το τριαντάφυλλο οι μερακλήδες. Και κάπου εκεί κοντά, ανάμεσα γιαλελί και πουκάμισο, σφήνωναν μικρό καλοσιδερωμένο μεταξωτό άσπρο μαντιλάκι.

Υπήρχαν τέλος και μερικοί μεσόκοποι που άμα φορούσαν το φέσι τους, στραμπουλούσαν το μαντίλι τους, το τύλιγαν μία βόλτα γύρω στο κεφάλι, έξω από το φέσι, κάτω από το τσάκισμα και το έδεναν κόμπο πίσω, ακριβώς στη μέση , ανάμεσα φούντα και φέσι. Από τη μία πλευρά και την άλλη , το γιαλελί είχε τσέπες χωνευτές, όπου έβαζαν τα ασημένια νομίσματα. Με λίγα λόγια το γιαλελί ήταν το πιο περιποιημένο μέρος της στολής. Στην εκκλησιά όμως ποτέ δεν πήγαιναν χωρίς σταυρωτή. Επίσης δεν παρουσιάζονταν στους επίσημους “μι μανίκια”. Πάντα με τη σταυρωτή.

Η σταυρουτή ή του σταυρουτό

Ένδυμα τόσο κοντό όσο και το γιαλελί. Δύο δάχτυλα πάνω από το ζουνάρι, ώστε να φαίνεται γύρω μέρος του πουκάμισου και τόσο πλατύ μπροστά, ώστε τα άκρα του μόλις να φτάνουν στη μέση των πλευρών και να αφήνει ακάλυπτο το μπροστινό μέρος του γιαλελιού. Τα μανίκια ήταν πολύ στενά , σχεδόν εφαρμοστά στους βραχίονες και γαρνιρισμένα, όπως και όλη η περίμετρος της σταυρωτής, με μεταξωτά γαϊτάκια.

Ανδρική Σαμιώτικη Παραδοσιακή Φορεσιά

Ου σάκους ή μακρύς σάκους

Χειμωνιάτικο πανωφόρι, όμοιο στην κατασκευή και στη χρήση με το σημερινό αντρικό παλτό. Υπήρχαν και κοντά τέτοια, όπως τα σακάκια της σημερινής αντρίκιας στολής. Οι σάκοι γίνονταν από μάλλινή τσόχινο ύφασμα.

Οι κάρτσις

Ήταν μακριές ως κάτω από το γόνατο, όπου τις έδεναν με πλεχτές επίσης καλτσοδέτες. Οι λεύτεροι και οι νιόπαντροι προτιμούσαν τις άσπρες και πλουμιστες, ενώ οι πιο ηλικιωμένοι φορούσαν γαλάζες πιο παλιά και πιο ύστερα μαύρες. Έξω από τις κάρτσις φορούσαν και κάλτσες από τσόχα, καλοραμμένες και γαρνιρισμένες με γαϊτάνια, και όμοιες αμπαδίτικες που τις λέγανε τουζλούκια.

Τα παπούτσα

Απλά ανοιχτά, ξέχωστα σκαφόνια, βακετένια με σειρά ειδικές πρόκες από κάτω για τις καθημερινές και μαύρα από βιδέλο χωρίς τις ειδικές πρόκες από κάτω και με φιόγκο μικρό και πλατύ στη μέση τους για τη σκόλη. Αργότερα οι φραγκοφορεμένοι φορούσαν μποτίνια. Τα σκολιανά παπούτσια ήταν έτσι κατασκευασμένα, ώστε στο περπάτημα να τρίζουν.

Στους Βουρλιώτες και στους άλλους μαχαλάδες οι πλούσιοι βρακάδες, άμα στολίζονταν, φορούσαν πολύ μακριά χασεδένια βράκα, τουρλωτό φέσι με γαλάζα φούντα και αντί παπούτσα προτιμούσαν ψηλά ποδήματα όπως των αξιωματικών, μαύρα, και σάκο μακρύ, έστω κι αν ήταν καλοκαίρι.

Η φορεσιά που περιγράψαμε παραπάνω ήταν η σκολιανή φορεσιά των φτωχών και πλουσίων. Η καθημερινή ήταν από υλικά κατώτερης ποιότητας και κακοραμμένη: φέσι παλιό, ξεθωριασμένο και χωρίς φούντα. Σώβρακο και βρακί μάλλον κοντό και με λίγες σούφρες, πουκάμισο από ντόπιο φαντό βαμμένο, γιαλελί προχειροραμένο, χωρίς γνέλα και γαρνιτούρες.

Σταυρωτή από δεύτερης ποιότητας αργαλίσιο ρούχο, κάλτσες πάνινες ή αμπαδίτικες ή πέτσινες και αντί παπούτσια τσαρούχια από δερμάτι χοιρινό, που τα έφτιαχναν οι ίδιοι.                                                                                     

Πηγή:2o Γυμνάσιο Σάμου. & πολιτιστικός σύλλογος Λαχανά

Επιμέλεια άρθρου : Η ομάδα του syllogoi.com